میرزا محمد جوان معروف

زندگی نامه میرزا محمد جوان معروف به عادل الدوله، قاضی دادگستری

میرزا محمد جوان ملقب به عادل الدوله، فرزند حاج شيخ علی مجتهد جوان تبريزی، در سال 1252 (ش.) در تبريز به دنيا آمد. پدرش رئیس سلسله حاج كریمخانی تبريز بود و اكثر خاندان او از روحانيون و علمای دين به شمار میآمدند و اغلب مجتهد بودند.

میرزا محمد، تحصيلات مقدماتی را نزد پدر و علمای آن زمان آغاز كرد و ادبيات فارسی، ادبيات عرب، منطق و بيان، بديع، فقه و اصول، حقوق اسلامی و حكم الهی را به اندازه لازم و جغرافيا، حساب، فيزيك و تاريخ را به طور اختصار فراگرفت. سپس به دستور پدرش به كرمان (محل اقامت رئيس كريمخانه) رفت و پس از مدتی به تهران آمد و در محضر آقا شيخ باقر (معز الدوله) و شيخ علی رشتي به فراگيري فقه و فلسفه پرداخت. سپس به نجف اشرف سفر كرد و در محضر آخوند ملامحمد كاظم خراساني به كسب فيض مشغول شد و سرانجام با اجازه ايشان به درجه اجتهاد رسيد. او نیز همانند دو برادر خود، جعفر جوان و دکتر موسی جوان از هوش و ذكاوت خدادادی برخوردار بود.

در سال 1328 (هـ. ق.) برابر با 1289 (ش.)، به پيشنهاد حسن پيرنيا (مشيرالدوله) به اشتغال در امور قضايی عدليه دعوت شد و پس از موفقيت در آزمون عدليه، از مشيرالدوله تصديق گرفت. در سال 1289 ش. وكالت عمومی اداره مدعی العمومی عدليه را بر عهده داشت و بعدها عناوين شغلی مختلفی را در تصدي داشت كه عبارتند از: رئيس محكمه تجارت آذربايجان، رئيس شعبه دوم محكمه ابتدايی تبريز، مدعی العموم بدايت تبريز، رئيس محكمه بدايت قزوين، مدير اداره امور قضايی، مدعی العموم بدايت تهران، رئيس محكمه استيناف خراسان (4-1303 ش.) و مدعي العموم بدايت تهران (1303 ش.). پس از تشكيل دادگستري نوين، به سمت مدعی العموم استيناف خراسان منصوب شد (1306 ش)

ديگر عناوين شغلی او عبارتند از: رئيس شعبه 14 استيناف، رئيس عدليه قزوين، معاون پاركه ديوان عالی تميز (1309 ش)، مدعی العموم استيناف اصفهان، رئيس عدليه اصفهان، رئيس عدليه شيراز، مستشار شعبه 5 ديوان عالي تميز، كفيل شعبه 5 ديوان عالی كشور، رئيس شعبه 5 ديوان عالی كشور كه تا زمان بازنشستگی عهده دار اين سمت بود.

جوان، يكی از قضات نامدار عدليه و دادگستري نوين و نمونه يك قاضی نيكنام و دقيق و متعهد بود، تا حدی كه لقب عادل الدوله به وی اعطا شد. او تقريباً كل قرآن كريم، الفيه ابن مالك، وسيله معلقه و قصائد عالقيس را از حفظ بود.

ميرزا محمد جوان (عادل الدوله) پس از هشتاد سال عمر با عزت، در مردادماه 1332 ش. چشم از جهان فرو بست. پيكرش در امامزاده عبدالله تهران و در كنار مراز دو برادرش دكتر موسي جوان و جعفر جوان (قاضي عالي رتبه) به خاك سپرده شده است.

منبع: قضاوت‌آنلاین: مبارکيان، عباس، چهره ها در تاريخچه نظام آموزش عالي حقوق و عدليه نوين، چاپ اول، انتشارات پيدايش، تابستان 1377