شباهت و تفاوت عقد اجاره اشخاص با عقد جعاله

از جمله عقود عهدی که با وصف ارتباط تنگاتنگ دارای آثار حقوقی متفاوتی از هم می‌باشند، عقد اجاره اشخاص و جعاله است. در این جستار سعی بر آن تا ضمن توضیح این دو عقد، در مقایسه آن دو به شباهت و تفاوت‌های آنها بپردازیم.

عقد اجاره 

به موجب ماده 466 قانون مدنی عقد اجاره عبارتست از تملیک منفعت به عوض معلوم که مفهوم و عناصر این تعریف مستفاد از ین ماده به شرح زیر می باشد:

1.تملیک؛ که منظور تملیک موقتی است  والا اجاره باطل می باشد.

2. منفعت؛ که موضوع منفعت حسب مورد در قانون مدنی متفاوت از قوانین روابط موجر و مستاجر می باشد، بدین توضیح که در قانون مدنی موضوع منفعت اشیاء، حیوان و اشخاص می باشد که دو مورد اول عقد تملیکی و اجاره اشخاص عقد عهدی می‌باشد و از همین حیث دارای شباهت‌های با عقد جعاله است اما موضوع منفعت در قوانین روابط موجر و مستاجر متفاوت است، بدین صورت که در قانون 1356 روابط تجاری و قانون 1362 روابط مسکونی و قانون 1376 روابط تجاری و مسکونی  می باشد.

3. عوض معلوم که بیانگر معوض بودن عقد اجاره است.

در ماده 467 قانون مدنی سه نوع عقد اجاره بیان گردیده است که عبارتند از:

1. اجاره اشیاء 2. اجاره حیوان 3. اجاره اشخاص

اجاره اشخاص:

اجاره اشخاص عبارتست از این که شخصی در ازای دریافت اجرت متعهد می‌شود منافع خود را در اختیار دیگران قرار دهد که شکل پیشرفته اجاره اشخاص امروزه، حقوق کار است. 

در اجاره اشخاص شخصی که در ازای گرفتن اجرت معین برای دیگری کار خاصی را انجام می دهد «اجیر» نام دارد و صاحب کار «مستاجر» نامیده می شود.

انواع اجاره اشخاص

اجاره خدمه و کارگر که در این نوع عقد اجاره یا مدت معین است یا برای انجام امر معین است و تعهد در این نوع از عقد یا به نتیجه است یا به وسیله که بر اساس قرارداد مشخص می گردد.

اجاره متصدیان حمل و نقل که بر خلاف قانون تجارت که تعهدشان به نتیجه است در عقد اجاره اشخاص تعهدشان به وسیله می باشد.

جعاله

به موجب ماده 565 قانون مدنی جعاله تعهدی است جایز که قانون در مورد عقد یا ایقاع بودن جعاله ساکت است ولی عقد بودن آن ترجیح دارد.

عناصر جعاله عبارتند از :

1. جاعل: کسی که ملتزم به پرداخت اجرت شده است.

2. عامل: طرف مقابل جاعل که تعهد به انجام امری دارد.

3. جُعل: اجرت تعیین شده را گویند.

جعاله عقدی است عهدی نه تملیکی، زیرا برای عامل تعهد به انجام کار و برای جاعل تعهد به دادن جعل ایجاد می کند و بالذات باعث تملیک نیست و به موجب ماده 564 ققانون مدنی تعهد در جعاله، تعهر به نتیجه است فلذا عامل وقتی مستحق جعل می گردد که متعلق جعاله را تسلیم کرده یا انجام داده باشد.

اقسام جعاله:

1. عام: در جعاله عام ،ایجاب به طرف عموم هست و هر کس نتیجه مطلوب را به دست آورد مستحق( پاداش)جعل است .

2.خاص: در جعاله خاص، ایجاب به طرف معینی است  و تعهد برای او محسوب می شود لذا انجام دادن عمل از سوی دیگری اجری ندارد.

پس از بیان توضیحات فوق در خصوص این دو عقد، می توانیم شباهت ها و تفاوت های آنان را به شرح ذیل مشخص نماییم:

شباهت ها

1. هر دو عقد هستند .البته در عقد بودن جعاله اختلاف است ولی اکثر حقوقدانان معتقد به عقد بودن جعاله هستند.

2. هر دو عقد عهدی هستند.

3. هر دو عقد معوض هستند.

4. در هر دو یک طرف کار می کند وطرف دیگر اجرت می دهد.در اجاره اشخاص آن کسی که کار می کند اجیر و آن کسی که اجرت می دهد مستاجر یا موجر گویند و در جعاله آن کسی که کار می کند عامل وآن کسی که اجرت می دهد جاعل نامیده می شود.

تفاوت ها

1. در اجاره اشخاص اجیر همیشه شخص معین است ولی در جعاله یک موقع عامل مشخص است که به آن جعاله خاص گویند و یک موقع عامل مشخص نیست که آن راجعاله عام  می نامند.

2. عقد اجاره اشخاص عقدی لازم است ولی عقد جعاله عقد جایز است که با قبض تبدیل به عقد لازم می شود وقبض شرط لزوم عقد است.

3. در اجاره اشخاص به محض انعقاد عقد،تعهد دو سویه ایجاد می شودلذا در این عقد حق حبس وجود دارد ولی در جعاله به محض انعقاد عقد،تعهد یک سویه برای شخص عامل ایجاد می شود و پس از انجام عمل هم برای شخص جاعل تعهد ایجاد می شود لذا حق حبس نداریم.

4. اجاره اشخاص مبتنی بر مغابنه است لذا علم تفصیلی لازم دارد ولی جعاله مبتنی بر مسامحه است لذا علم اجمالی کفایت می کندو حتی به موجب ماده 563 و 564قانون مدنی موردش هم می تواند مردد باشد.

منبع: قضاوت آنلاین