بیوگرافی عاصمه جهانگیر، وکیل، سیاست مدار و گزارش گر ویژه سازمان ملل متحد
عاصمه جهانگیر، وکیل، سیاست‌مدار و مدافع حقوق بشر در 27 ژانویه 1352 در لاهور پاکستان به دنیا آمد. وی جزو چهره‌های معروف حقوقدانان و فعالان حقوق بشر شناخته شده پاکستانی است. اولین زن پاکستانی است که به عنوان رئیس «کانون وکلای دیوان عالی کشور پاکستان» انتخاب شد.
وی در طول حيات حرفه‌ای خود، نقشی فعال و برجسته در جنبش وکلای پاکستان ايفاء کرد و از بانيان «کميسيون حقوق بشر پاکستان» بود. در سمت دبیرکل و بعدها به عنوان رئیس هیئت مدیره این کمیسیون خدمت کرد و در دهه ۱۹۸۰ میلادی به دادگاه عالی لاهور و سپس دیوان عالی راه پیدا کرد. به عنوان یکی از فعالان لیبرال پاکستانی، در سال ۱۹۸۳ در دوران ریاست جمهوری ژنرال محمد ضیاءالحق به دلیل مبارزاتش در زمینه حقوق بشر در پاکستان به زندان افتاد و در سال ۲۰۰۷ نیز حبس خانگی شد. وی مدافع سرسخت دموکراسی و منتقد ارتش قدرتمند پاکستان و اسلامگرایان افراطی بود و به ایستادگی در مقابل انواع و اقسام دولت‌ها در پاکستان معروف بود. همچنین بابت کتابی که در مخالفت با تحمیل بعضی قوانین شرع اسلامی در زمان ریاست‌جمهوری «محمد ضیاالحق» در دهه ۱۹۸۰ نوشته است، نیز معروف است.
خانم جهانگیر، سال هاست که طلایه‌داران دفاع از حقوق بشر در پاکستان در انواع و اقسام آن بود. نقش مهمی در گزارش نقض حقوق بشری در سراسر جهان داشت. همچنین عضو هیئت امناء گروه بین‌المللی بحران -گروهی غیردولتی که بر روی جلوگیری و حل بحران‌های بین‌المللی متمرکز است- بود و به علت همین تلاش‌ها بود که برای همکاری به سازمان ملل دعوت شد. بیش از دو دهه فعالیت وی در کمیساریای حقوق بشر، موجب شد تا به عنوان گزارش‌گر ویژه حقوق بشر در ارتباط با ایران انتخاب شود. از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۴ گزارش‌گر ویژهٔ سازمان ملل متحد در زمینهٔ اعدام‌های خودسرانه و قتل های فراقانونی، از سال 2004 تا 2010 گزارش‌گر ویژه سازمان ملل متحد در آزادی مذهب، ادیان، عقاید، بیان و عضو گروه حقیقت‌یاب سازمان ملل در زمینه شهرک‌های اسرائیلی بود و در تیم تحقیقات دربارهٔ نقض حقوق بشر در سریلانکا هم حضور داشت. جوایز زیادی را به دلیل فعالیت در زمینه حقوق بشری نیز دریافت کرد. فهرست جوایز و دکتراهای افتخاری که گرفت، مثنوی 70 من است. از جمله برنده جایزه مارتین انالز شد. جالب این که، وی همواره بابت سمت‌هایش در سازمان ملل متحد هیچگونه دستمزدی دریافت نمی‌کرد.
عاصمه جهانگیر از نوامبر ۲۰۱۶ برابر با اول آبان 1395 به عنوان پنجمین گزارش‌گر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران انتخاب شد که مسئولیت نظارت بر امور حقوق بشر ایران و ارائه گزارش از آن را بر عهده داشت.
انتساب او به عنون گزارش‌گر سازمان ملل متحد در ایران، سومین باری بود که از طرف این سازمان به او مأموریت داده شد. خودش عقیده داشت که این امر معلول واقع‌بینی او بوده‌است. وی اولین گزارش خود را در خصوص وضیت حقوق بشر در ایران را در اکتبر ۲۰۱۷ برابر با ستال 1395 منتشر کرد که مربوط به شش ماه اول سال ۲۰۱۷ بود.
احمد شهید (وزیر خارجه سابق مالدیو)، آندریاس آگوییلار، رینالدو گالین دوپل و موریس کاپیتورن، گزارش‌گران سابق بر خان جهانگیر بودند که از سوی نهادهای حقوق بشری سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران تعیین شده‌بودند. از میان این گزارش‌گران ویژه، تنها رینالدو گالین دوپل اجازه سفر به ایران پیدا کرده بود.
خانم جهانگیر، زندگی حرفه‌ای خود را صرف حقوق بشر و بویژه حقوق زنان، حقوق اقلیت‌های مذهبی، و حقوق کودکان در پاکستان کرده‌است. وی به صراحت لهجه در انتقاد از گروه‌های افراط گرای مذهبی مشهور بود.
گزیده ای از دیدگاه‌های عاصمه جهانگیر
♦ حقوق بشری از آن مسائلی است که باید همیشه برای آن تلاش کرد.
♦ دموکراسی را باید همیشه عمیق‌تر کرد وگرنه دچار رکود می‌شود که در این صورت به مشکل بر می‌خورد.
♦ براساس اصطلاح رایج، اولین سلاح ظالمان کشتن پیام آوران و بدنام کردن آنان است.
♦ گزارش‌گران ویژه سازمان ملل متحد، بهترین دوست های مردم کشورها و مدافعان حقوق بشری‌اند و بابت کارشان پولی دریافت نمی‌کنند و رایگان انجام وظیفه می نمایند.
♦ گزارش‌های من صدا مردمی است که با آنان ملاقات می کنم و اخباری که دریافت و راستی آزمایی می کنم نه یک بار بلکه دو بار و منبع آن خود قربانیان می باشند.
♦ من عقیده دارم که یک مدافع حقوق بشر همیشه انگیزه دارد، نمی تواند سکوت کند و باید صدای آنهایی باشد که نمی توانند حرفشان را بزنند، در غیر این صورت در کاری که می کنند موفق نیتسند.
♦ وقتی بی عدالتی می بیینم، خیلی عصبانی می شوم. وقتی می بینم که در کشوری نهادهایی که باید به آن ها به دیده احترام نگاه کنیم، جوری رفتار می کنند که شایسته آن احترام نیستند و من واقعاً و بطور جد معتقدم که تک تک آدم ها دارای کرامت انسانی هستند و هر انسانی در مقابل تحقبر شدن واکنش نشان می دهد.
♦ اگر رهبران، مردمی که آنان را به قدرت رساندن احترام نگذارند، شکاف بین آنها و مردم پر نمی‌شود.
عاصمه جهانگیر در صبح روز یکشنبه 11 فوریه 2018 برابر با 22 بهمن 1396 در سن 66 سالگی به علت سکته قلبی در بیمارستانی در شهر لاهور در گذشت.
بازتاب‌های جهانی فوت
خانم جهانگیر که بخش زیادی از زندگی خود را در راه مبارزه برای کسب آزادی و دموکراسی و اعتراض به نقض موازین حقوق بشر در پاکستان و جهان صرف کرده بود، با در گذشت خود، محافل سیاسی و قضایی جهان و پاکستان را سوگوار کرد. خبر درگذشت وی بازتاب گسترده ای در رسانه های پاکستان، هندوستان و جهان داشته است که به برخی از این موارد اشاره می‌شود:
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل با گرامی‌داشت یاد عاصمه جهانگیر حقوقدان و فعال حقوق بشر پاکستانی از آنچه «شجاعت او در تلاش در راه عدالت و برابری همگانی» نامید، قدردانی کرد. وی در بیانیه ای افزود، جهان «یک چهره بزرگ حقوق بشر» را از دست داد.
دبیرکل سازمان ملل در بیانیه ای افزود جهان «یک چهره بزرگ حقوق بشر» را از دست داد.
کمیساریای عالی حقوق بشر در مورد درگذشت جهانگیر اظهار تاسف کرد و در حساب رسمی توئیتری خود گفت: «او یک مدافع حقوق بشر بخوبی شناخته شده‌ای بود: پیشگام، مصمم، خونسرد، شجاع و یک انسان دوست داشتنی».
مجله تایم از عاصمه جهانگیر به عنوان یکی از ۱۰۰ زن بانفوذ جهان یاد کرده بود.
روزنامه Independent در باره او نوشت که خیلی وقت ها اولین و آخرین خط دفاع برای زنان کتک خورده، مسیحیان متم به الهاد قربانیان تجاورز جنسی زنان قربانی اسید پاشی و کسان دیگری است که بدست ارتش ناپذیر شدند. تهدید شد زندانی شد به مرگ تهدید شد ولی باز به کارش ادامه داد.
شاهد خاقان عباسی، نخست وزیر پاکستان، تاسف خود را از درگذشت خانم جهانگیر ابراز داشت و از نقش او در برقراری حکومت قانون و محافظت از حقوق بشر ستایش کرد.
ملاله یوسف‌زی، فعال مدنی و جوانترین برنده جایزه صلح نوبل، هم در توئیتی نوشت که بهترین احترام به عاصمه جهانگیر، «ادامه مبارزه او برای حقوق بشر و دموکراسی است.»
علیرضا از وکلای مدافع پاکستان در یادآوری خاطرات خود گفت، ما تقریباً همزمان کار قضایی را شروع کردیم، در کانون وکلا دوشاتادوش هم برای حفظ و برتری قانون جنگیدیم، او به ویژه نقش برجسته ای در شکل گیری جنبش وکلاء ایفاء کرد و احساس و تعهد او به برقراری حکومت به قانون واقعاً خدشته ناپذیر بود.
