میزان اعتبار کیفرخواست دادسرای عمومی فاقد صلاحیت محلی یا ذاتی برای دادگاه کیفری دو، نوع تصمیم قضایی این دادگاه و تکلیف دادسرای صالح
دویست و دهمین جلسه کمیسیون قضایی ماهانه قضات دادگستری کل استان تهران
سئوال 563 – در فرضی که پرونده ای با کیفرخواست به دادگاه کیفری 2 ارسال شود و [این] دادگاه معتقد به صلاحیت دادگاه شهرستان دیگری باشد:
الف- آیا قرار عدم صلاحیت باید به شایستگی دادگاه کیفری 2 شهرستان دوم صادر شود یا دادسرای عمومی وانقلاب آن شهرستان ؟
ب- در صورت صدور قرار عدم صلاحیت به صلاحیت دادگاه کیفری 2 شهرستان دوم، آیا دادگاه اخیر می تواند با کیفرخواست دادسرای شهرستان اول نسبت به دادرسی اقدام نماید یا اینکه می بایست پرونده را جهت بررسی مجدد و اتخاذ تصمیم مقتضی به دادسرای در معیت خود ارسال نماید ؟
ج- در صورت ارسال پرونده به دادسرای در معیت خود، حدود عمل دادسرا چگونه است؟
نظریات ابرازی قضات در دویست و دهمین جلسه کمیسیون ماهانه قضایی بحث و بررسی و نظراتی به شرح زیر اتخاذ شد:
بند الف- نظریه اکثریت به اتفاق آراء :
توجه به اینکه دادگاه و دادسرا همعرض نیستند و صدور قرار عدم صلاحیت دادگاه به صلاحیت دادسرای دیگر برخلاف اصول دادرسی می باشد و همچنین با استناد به بند الف ماده 340 و ماده 341 ق . آ . د. ک، چنانچه دادگاه عدم صلاحیت خود را احراز نماید، نمی تواند به صلاحیت دادسرای دیگر قرار عدم صلاحیت صادر کند و قرار عدم صلاحیت باید به صلاحیت دادگاه دیگر باشد. بنابراین در فرض این سوال، دادگاه کیفری 2 شهرستان اول قرار عدم صلاحیت به شایستگی دادگاه کیفری 2 شهرستان دوم صادر می نماید.
بند ب – نظریه اکثریت به اتفاق آراء:
با توجه به نظریه مشورتی شماره 7/94/2422 مورخ 1394/9/4 اداره کل حقوقی قوه قضاییه «در فرضی که متعاقب پایان مرحله تحقیقات مقدماتی، پرونده امر با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری شهرستان «الف» ارسال و سپس از سوی این دادگاه با قرار عدم صلاحیت به دادگاه کیفری شهرستان «ب» ارسال شده است ، این دادگاه با توجه به اطلاق بند «الف» ماده 335 ق .آ.د.ک و اصلاحات و الحاقات بعدی مبادرت به رسیدگی نماید و صرف صدور کیفرخواست از سوی دادسرای فاقد صلاحیت محلی ، مجوز عدم رسیدگی دادگاه و ارسال پرونده به دادسرایی که در معیت آن انجام وظیفه می نماید، نمی باشد و مضافاً بر آنکه مرحله تحقیقات مقدماتی با صدور کیفرخواست به پایان رسیده و مرحله دادرسی در معنای اخص آغاز می گردد و تجدید مراحل رسیدگی به پرونده، در واقع تجویز رسیدگی به آن، در دو نوبت در مرحله تحقیقات مقدماتی است که برخلاف اصول حاکم بر دادرسی کیفری می باشد و این امر به علاوه می تواند موجب اخلال در نظم دادرسی و تضییع حقوق اشخاص و اتخاذ تصمیمات متناقض گردد.
لذا بدون وجود نص قانونی، ارسال پرونده از سوی دادگاه کیفری صالح به دادسرا به منظور رسیدگی مجدد و صدور کیفرخواست فاقد وجهات قانونی است.» و همچنین با توجه به رأی شماره 9409970907102398- 1394/7/28 شعبه یازده دیوانعالی کشور که همه دادسرای های کشور را در حکم واحد دانسته و بیان می دارد در صورت صدور کیفرخواست در یکی دادسراهای کشور، هر دادگاهی که قانوناً مجاز به رسیدگی باشد، باید براساس همان کیفرخواست رسیدگی و رأی مقتضی صادر نماید و نیازی به کیفرخواست جدید نیست. بنابراین در فرض سوال، دادگاه صالح باید با پذیرش کیفرخواست دادسرای شهرستان «الف» نسبت به رسیدگی اقدام نماید و صدور کیفرخواست مجدد توسط دادسرای در معیت دادگاه صالح ضروری نمی باشد.
بند ج – نظریه اکثریت به اتفاق آراء:
چنانچه دادگاه با توجه به ایرادات موجود در پرونده قرار رفع نقص صادر و پرونده را به دادسرای در معیت [خود] ارسال نماید ، دادسرا مکلف به تبعیت می باشد. اقدام دادسرا در این خصوص در حد رفع نقص می باشد و نه بیشتر. چنانچه ارسال پرونده به دادسرای در معیت صرفاً در باب نقص تحقیقات نباشد، چون دادسرا مکلف به تبعیت از دادگاه می باشد، نیازی به تفهیم اتهام مجدد وجود ندارد لذا اگر تحقیقات را کافی دانست با صدور کیفرخواست جدید پرونده را به دادگاه اعاده می نماید و چنانچه در نتیجه انجام تحقیقات جدید احراز نماید که عمل مجرمانه نبوده و یا دلایل کافی نیست، دادسرا می تواند قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب و … صادر نماید. به سخن دیگر اگر در اقداماتی که قبلاً توسط دادسرای غیرصالح انجام شده، ایرادی وجود نداشته باشد و صرف اینکه توسط قاضی دیگری و در دادسرای غیرصالح صادر شده را بی اعتبار بداند ، این بی اعتباری مخل دادرسی خواهد بود.
