مهمترین آسیب های تصدی شغل قضا در نظام حقوقی ایران

هـ. ب. – قاضی دادگستری

جایگاه و منصب قضاوت در تمام دنیا جایگاهی خاص و فوق‌العاده حیاتی است. همین اهمیت سبب شده تا کشورهای در حال توسعه برای قضات امتیازات ویژه ای در نظر بگیرند. در فقه اسلامی نیز مشابه همین دیدگاه وجود دارد اما متأسفانه در کشور، به ویژه در سال‌های اخیر منصب قضاوت تبدیل به جایگاهی معمولی گردیده که آسیب های زیادی را نیز به دنبال دارد.

مهمترین آسیب های امروز منصب قضا در کشور ما به شرح زیر است:

۱- همواره دو استرس با قاضی است: یکی فشار روانی ناشی از عمل خطا و عقوبت اخروی، دیگری استرس عمل اشتباه و بی دقتی در نتیجه شلوغی کار منتهی به تخلف انتظامی.

۲- امکان برنامه ریزی فردی در زندگی شخصی وجود ندارد. کار قضایی کاری بدون پیمایش و برنامه ریزی قبلی است و تکلیف محدوده کار را مقام ارجاع پرونده ها تعیین می کند.

۳- دوری از جامعه، نتیجه طبیعی کار قضاست. کار قضایی عمدتاً قضات را افرادی خشک، غیراجتماعی و بعضاً عصبی مزاج بار می آورد.

۴- مهمترین معضل قضات، مسائل رفاهی و معیشتی است. متاسفانه قضات در نگاه اداری کشور ما در حد کارمند دولت تنزل یافته و نگاه ابزاری به آنان – فارغ از جایگاه شرعی و شان حقوقی – سبب شده تا قصه پر غصه معیشت آنان سر دراز داشته باشد؛ در حالی که وضعیت مالی سایر حقوق بگیران دولت را بر سر آنان بکوبند و از طرف دیگر آنان از نزدیک شاهد عملکرد مالی و مالیاتی وکلای خاص  باشند.

۵- دوگانگی شخصیتی از نتایج ناخواسته تصدی امر قضاست. چه این که قضات به دلیل احساس پتکی نامرئی بر سر خود به نام «عمل خلاف شان» امکان بروز رفتارهای معمول و عقلانی در جمع را ندارند و این امر به ویژه برای قضات جوان و تازه کار که در اوج شور جوانی به سر می برند، آسیب روانی شخصیتی را سبب خواهد شد.

۶- لزوم پاسخگویی به انتظارات اطرافیان همیشه قضات را کلافه کرده است. کسانی که قاضی را می شناسند و با او مرتبطند، در حد رهبر و رئیس جمهور از وی انتظار دخالت نه تنها در امور قضایی‌شان که در سایر امور اداری و شخصی‌شان دارند تا به مثابه یک معجزه‌گر و با عمل فراقانونی خود کارهایشان را سامان دهد.

۷- کار قضایی کاری خسته کننده است که به شدت رمق روحی و جسمی فرد را مصرف می کند. از مشکلات فرهنگی و اقتصادی کشور لاجرم حجم عظیم پرونده های ورودی پدید می آید که نگاه کاملاً کارشناسی!!! آمارگرایانه با تئوری «ببند بره، منفی نشی» هم قاضی را جسماً خسته و هم روح او را در احتمال وجود خطا آزار می دهد.

  نقل از سامانه رفاهی قضات