دکتر هدایت الله فلسفی

بیوگرافی دکتر هدایت الله فلسفی استاد حقوق بین الملل و سازمان های بین المللی

دكتر هدایت الله فلسفی در اول آذر ماه 1327 (ش.) در اصفهان به دنیا آمد. دوره ابتدایی و متوسطه را در این شهر به پایان رساند و در سال 1345 (ش.) دیپلم گرفت و شاگرد اول دیپلمه های كشوردر سال پایان تحصیلات متوسطه نیز شد. در همین سال آزمون تحصیلات انگلیسی دانشگاه كمبریج را که در انجمن فرهنگی بریتانیا در اصفهان برگزار می‌شد، با موفقیت گذراند و دیپلم عالی این دوره را دریافت كرد.

فلسفی در كنار تحصیلات مدرسه‌ای، در محضر چند تن از علمای صاحب نام اصفهان به فراگیری علوم حوزه‌ای پرداخت و با تشویق خانواده و با میلی كه برای آموختن داشته ، به تهران می آید تا در دانشكده حقوق دانشگاه تهران به تحصیل حقوق بپردازد.

در سال 1345 (ش.) وارد دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد و در سال 1349 (ش) لیسانس قضایی را به دست آورد و آنگاه عازم سوئیس شد و در دانشكده حقوق دانشگاه نوشاتل شروع به تحصیل کرد. پس از گذراندن دوره‌ی لیسانس ادبیات فرانسه و انگلیسی تخصصی، موفق به دریافت دیپلم تحصیلات عالی حقوق بین الملل شد(1354 ش.)

در سال 1357 برابر با سال 1978 (م.) با ارائه پایان نامه‌ای كه موضوع آن یكی از مباحث روز با عنوان »آزمایشهای هسته‌ای در حقوق بین الملل در محدوده دعوایی كه زلاندنو و استرالیا بر علیه فرانسه در دیوان بین الملل دادگستری اقامه كرده بودند»، موفق به دریافت دكترای حقوق شد. این پایان نامه به سبب كیفیت ویژه و پرداخت تخصصی آن امكان انتشار می یابد و در سال ۱۹۷۸ در سلسله انتشارات دانشگاه نوشاتلMesseiller به چاپ رسید.

دکتر فلسفی در سال 1358 (ش.) به ایران بازگشت و به عنوان استاد تمام وقت در دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی سابق) مشغول تحصیل شد.
استاد در مقطع کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، درس های حقوق سازمان های بین المللی، دادرسی بین المللی، تاریخ تحولات حقوق و جامعه بین المللی، بررسی تفصیلی برخی از مسائل بین المللی (مبانی فلسفی حقوق بین الملل) و حقوق بین الملل معاهدات و در مقطع کارشناسی ارشد حقوق بشر، نقد مبانی فلسفی حقوق بشر را تدریس کرده است.

ایشان در مقطع دکتری به تدریس تحقیق در متون و اسناد بین المللی (متودولوژی حقوق بین الملل)، تحلیل محتوای آرا و احکام قضایی بین المللی و نقد و بررسی دکترین های معاصر حقوق بین الملل پرداخته است. بر این اساس است که آرا و نظرهای او در عرصه حقوق بین الملل از بن مایه های نظری و آکادمیک و در عین حال به روز این رشته برخوردار است.

كار انسان نباید تفكر درباره آن پدیده هایی باشد كه تاكنون كسی به آنها پی نبرده است، بلكه باید اندیشیدن به آن واقعیاتی باشد كه در برابر دیدگان همه قرار دارد، ولی كسی به آنها نپرداخته است.

آرتور شوپنهاور- فیلسوف بزرگ آلمانی

جمله فوق در مقدمه بلندی از مقاله دکتر هدایت الله فلسفی بیان شد، جمله ای كه گرچه به نقل از فیلسوف آلمانی است اما به درستی درونمایه های علمی و بینش فعالیت های نظری هدایت الله فلسفی را بازگو می كند زیرا او همواره چه در محیط دانشگاه و چه آنجا كه به كار تحقیق و تفحص در حوزه كاری اش پرداخته و چه در زندگی روزمره با این منطق استدلالی حضور داشته، اندیشیده و زندگی كرده است.»

فرازهایی از سخنان دکتر هدایت الله فلسفی

« كار اصلی حقوق سازمان دادن جامعه، یعنی مهار كردن غریزه خود پرستی و خشونت، تأمین زیست اجتماعی و هماهنگ كردن فعالیت های مادی و معنوی اعضای جامعه و مبنای آن، شیوه های عمل و فكر و احساسی است كه در بیرون از افراد قرار گرفته و آنها را مطیع خود ساخته است.

حقوق همیشه با مبنای خود فاصله دارد. این فاصله به تناسب اوضاع و احوال اجتماعی گاه زیاد و گاه بجا و موزون است. فاصله زیاد بیانگر عدم تعادل قاعده یعنی مقاومت مبنا در قبال صورت و فاصله موزون نشانه استواری قاعده یعنی هماهنگی مبنا با صورت است. این فاصله در نظام‌های استبدادی، بسیار و در نظام‌های آزادمنش، اندك است. به همین سبب، در نظام‌های استبدادی برای اجرای مقررات حقوقی، حكومت به خشونت دست می زند و در نظام‌های آزادمنش، اجبار و الزام به رعایت قاعده حقوقی با ملایمت ظاهر می شود.

درنظام‌های نوع اول، ضمانت اجرای قاعده حقوقی عمومیت ندارد؛ زیرا صورت قاعده از مبنای خود پیروی نمی كند و قانون به اعتبار اشخاص وضع می شود. به این معنی كه وضعیت‌های خاص بر وضعیت‌های عام غلبه دارد. اما در نظام‌های نوع دوم، ضمانت اجرای قاعده حقوقی، عام الشمول و یكسان است؛ زیرا قانون به اعتبار نوع رابطه ایجاد می شود و در نتیجه وضعیت‌های عام بر وضعیت‌های خاص برتر می نماید، در این قبیل نظام‌ها، قاعده حقوقی تا آن زمان دوام می آورد كه داده های اجتماعی ارزش اولیه خود را حفظ كند.»

دکتر هدایت الله فلسفی در كنار تدریس، به تحقیق و پژوهش و نگارش مقالات نظری درباره حقوق بین الملل پرداخته و همواره به عنوان یكی از صاحب نظران مباحث نظری حقوق شناخته شده است. او دیدگاه های ویژه ای درباره حقوق به طور عام و حقوق بین الملل به طور خاص دارد:

آثار و تألیفات

از ویژگی های استاد فلسفی گزیده کاری ایشان است، به طوری که بر خلاف بسیاری از استادان دیگر، آثار تألیفی و تحقیقی معدودی از ایشان به زیور طبع آراسته شده است که همگی از آثار برجسته به حساب می آیند و برخی از آن ها در زمره منابع اصلی امتحانی و مطالعاتی حقوق بین الملل به زبان پارسی نیز قرار می گیرند و همین آثار است که ایشان را به عنوان یکی از صاحب نظران مباحث نظری حقوق بین الملل مطرح ساخته اند.

کتب

1. از حق مداری تا حكومت قانون: مجموعه مقالات اهدایی به استاد دكتر محمد محمدی گرگانی، گنج دانش، تهران، 1396، شابک:9786006244839ط.

2. سیر عقل در منظومه حقوق بین الملل، فرهنگ نشر نو، تهران، 1396، شابک:978-600-490-029-4.

3. مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، شركت سهامی انتشار، تهران، 1394، شابک:978-964-573503-4.

4. حقوق بین الملل معاهدات، فرهنگ نشر نو، تهران، 1393، شابک:9789647443258. که برای تألیف آن برنده تشویقی کتاب سال ۱۳۸۱ شد.

5. نیم نگاهی به روش شناسی حقوق بین الملل، انتشارات خرسندی، تهران، 1393، شابک:9786001143670.

6. ترجمه كتاب «نهادهای روابط بین المللی» اثر کلود آلبر کلییا (استاد برجسته حقوق بین‌الملل) که از بابت ترچمه آن برنده نهمین دوره جایزه کتاب سال گردید.

7. ماجرای تفسیر در دیوان بین المللی دادگستری، تهران، 1391.

8. صلح جاویدان و حكومت قانون، نشر نو، تهران، 1390، شابک:978-964-7443-54-8.

9. حقوق بشر در جهان معاصر دفتر دوم جستارهایی تحلیلی از حق ها و آزادی ها، شهر دانش، تهران، 1388، شابک:978964820023.

10. سیر عقل در منظومه حقوق بین‌الملل که برگزیدهٔ اولِ دهمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فارابی شد.

مقالات علمی چاپ شده در مجلات

برای دانلود برخی مقالات رایگان کافی است روی عنوان آن کلیک شود.

1. از عقل و واقعیت تا بشریت  سالنامه ایرانی حقوق بین الملل و حقوق تطبیقی صفحات:3-44 1391.

2. ه. فلسفی رویارویی عقل و واقعیت  سالنامه ایرانی حقوق بین الملل و حقوق تطبیقی 1390.

3. ملل متحد و آرمان بشریت  مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:7-30 1381.

4. حق، صلح و منزلت انسانی تاملاتی در مفاهیم قاعده حقوقی، ارزش اخلاقی و بشریت  مجله حقوقی بین المللی صفحات:5-130 1380.

5. تدوین و اعتلای حقوق بشر در جامعه ی بین المللی، مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:93-136 1374.

6. جایگاه بشر در حقوق بین الملل معاصر، مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:211-268 1374.

7. ه. فلسفی ا. بیگ زاده بخش رویدادهای حقوقی گاه شمار حقوق و روابط بین الملل در دهه نود(1990-2000)  مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:439-442 1374.

8. تحولات دادگستری بین المللی  مجله، تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:13-54 1373.

9. نابرابری دولتها در قبول و اجرای معاهده عدم گسترش سلاحهای هسته ای: تصورات و واقعیات،  مجله حقوقی بین المللی صفحات:5-40 1373.

10. اجرای مقررات حقوق بین الملل ، مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:29-98 1372.

11. ه. فلسفی ا. بیگ زاده بخش رویدادهای حقوقی گاه شمار حقوق و روابط بین الملل در دهه ی نود(1990-2000)  مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:371-524 1372.

12. روشهای شناخت حقوق بین الملل: شناخت منطقی حقوق بین الملل،  مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:147-190 1371.

13. روشهای شناخت منطقی حقوق بین الملل تفسیر و اجرای مقررات حقوق بین الملل (2)  مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:139-200 1371.

14. ه. فلسفی ا. بیگ زاده بخش رویدادهای حقوقی گاه شمار حقوق و روابط بین الملل در دهه 90(1990-2000)  مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:449-620 1371.

15. روشهای شناخت حقوق بین الملل، مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:41-118 1370.

16. شورای امنیت و صلح جهانی، مجله تحقیقات حقوقی_نشریه دانشكده حقوق دانشگاه شهید بهشتی صفحات:33-104 1369.

17- شورای امنيت در برزخ ميان ضرورت اقدام موثر و لزوم تعريف و رعايت حكومت قانون، سخنراني ويژه هفتادمين سالگرد تاسيس سازمان ملل – شورای امنيت در برزخ ميان ضرورت اقدام موثر و لزوم تعريف و رعايت حكومت قانون، 1394.

منابع: بانک اطلاعات حقوقی شخصی، کتاب چهره‌ها در تاریخچه نظام آموزش عالی حقوق و عدلیه نوین، عباس مبارکیان، چاپ اول، انتشارات پیدایش، تابستان ۱۳۷۷، روزنامه ایران، وب سایت های دانشگاه شهید بهشتی، ویکی پدیای فارسی و پرتال جامع علوم انسانی