تفاوت های مؤسسات و سازمان های عمومی از خصوصی

تفاوت های مؤسسات و سازمان های عمومی با مؤسسات و نهادهای خصوصی

دکتر مهدی هداوند

تاملی در برخی از معیارها، ملاک‌ها و ضوابط تشخیص و تفکیک نهادهای عمومی از خصوصی (با وجود برخی استثنائات و امکان تاسیس نهادهای عمومی- خصوصی)

۱-تاسیس:

الف- تاسیس به موجب قانون (به حکم قانون): نهاد عمومی
ب- تاسیس با ابتکار اشخاص (و با تجویز قانون) : نهاد خصوصی

۲- مالکیت (سرمایه و یا دارایی):

الف- تامین سرمایه (ویا مالکیت دارایی) توسط اشخاص عمومی: نهاد عمومی
ب- تامین سرمایه (ویا مالکیت دارایی)توسط اشخاص خصوصی: نهاد خصوصی

۳-ماموریت (هدف و کارکرد):

الف- ماموریت محور بودن و داشتن ماموریت عمومی (تامین خدمات عمومی، منفعت عمومی و …): نهاد عمومی
ب- سود محور بودن و داشتن کارکرد و هدف خصوصی (کسب سود، درآمد، حفاظت از حقوق و منافع شخصی…): نهاد خصوصی

۴-مدیریت (کنترل):

الف- تحت مدیریت و کنترل اشخاص عمومی( تعیین مدیران توسط اشخاص عمومی): نهاد عمومی
ب- الف- تحت مدیریت و کنترل اشخاص خصوصی( تعیین مدیران توسط اشخاص عمومی): نهاد خصوصی

۵- بودجه:

الف- تامین منابع مالی از محل بودجه عمومی: نهاد عمومی
ب- تامین منابع مالی از محل منابع اشخاص خصوصی: نهاد خصوصی

۶- مالیات:

الف- معافیت از پرداخت مالیات: نهاد عمومی
ب- مشمول پرداخت مالیات: نهاد خصوصی

۷- استخدام:

الف- کارکنان، مشمول قوانین و مقررات بخش عمومی: نهاد عمومی
ب- کارکنان، مشمول قوانین و مقررات بخش خصوصی:
نهاد خصوصی

۸- حکم قانون (ضابطه شخصی):

الف- نهادی به حکم قانون نهاد عمومی شناخته شود: نهاد عمومی
ب- نهادی به حکم قانون نهاد خصوصی شناخته شود: نهاد خصوصی

انطباق معیارها با قانون مدیریت خدمات کشوری

تطبیق دادن برخی از معیارهای فوق بر تعاریف دستگاه های اجرایی در قانون مدیریت خدمات کشوری از باب مثال:

قانون مدیریت خدمات کشوری
فصل اول-تعاریف
ماده 1- وزارتخانه: واحد سازمانی مشخصی است که تحقق یک یا چند هدف از اهداف دولت را بر عهده دارد {ماموریت} و به موجب قانون ایجاد شده یا می شود{تاسیس} و توسط وزیر اداره می گردد{مدیریت/کنترل}.
ماده2- مؤسسه دولتی: واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون ایجادشده یا می شود {تاسیس} و با داشتن استقلال حقوقی، بخشی از وظایف و اموری را که بر عهده یکی از قوای سه گانه و سایر مراجع قانونی می باشد انجام می دهد{ماموریت}.
کلیه سازمان هایی که در قانون اساسی نام برده شده است در حکم مؤسسه دولتی شناخته می‌شود{ حکم قانون/ ضابطه شخصی}.
ماده3- مؤسسه یا نهاد عمومی غیردولتی: واحد سازمانی مشخصی است که دارای استقلال حقوقی است و با تصویب مجلس شورای اسلامی ایجاد شده یا می شود {تاسیس} و بیش از پنجاه درصد بودجه سالانه آن از محل منابع غیردولتی تأمین گردد{ بودجه} و عهده دار وظایف و خدماتی است که جنبه عمومی دارد{ماموریت}.
ماده4- شرکت دولتی: بنگاه اقتصادی است که به موجب قانون برای انجام قسمتی از تصدی‌های دولت به موجب سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری جزو وظایف دولت محسوب می گردد{ماموریت} ایجاد و بیش از پنجاه درصد سرمایه و سهام آن متعلق به دولت می باشد{مالکیت}. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و شرکت‌های دولتی منفردا یا مشترکا ایجاد شده مادام که بیش از پنجاه درصد سهام آن منفردا یا مشترکا متعلق به واحدهای سازمانی فوق الذکر باشد شرکت دولتی است{مالکیت}.