قانون حاکم بر تکرار جرم در جرایم مواد مخدر

تکرار جرم در موارد سکوت قانون مبارزه با مواد مخدر تابع ماده 137 قانون مجازات اسلامی است

کد نشست ۱۳۹۸-۶۵۰۶

صورتجلسه نشست قضایی مورخ ۱۳۹۷/۰۷/۰۸ قضات شهر کرمان در استان کرمان

موضوع: بررسی مقررات تکرار جرم در جرایم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر

پرسش:

آیا مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی در جرائم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر جاری می شود؟

به عنوان مثال فردی که در حین تحمل محکومیت ده سال حبس بابت جرم آدم ربایی در زندان بوده و بعد از مرخصی از زندان و غیبت از زندان مجدداً در تاریخ 96/9/30 مرتکب جرم نگهداری 35 گرم هروئین می شود، آیا مقررات تکرار جرم موضوع ماده ی 137 قانون مجازات اسلامی در اعمال ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر نسبت به وی ملاحظه خواهد شد ؟

نظریه اکثریت

مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در جرائم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر اعمال خواهد شد بدین شرح که، قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاص می باشد و دارای مقررات و قواعد منحصر به خودش می باشد و در موارد مشابه که هم شرایط اعمال مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی می باشد و هم شرایط اعمال مقررات تکرار جرم موضوع ماده 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر، در بحث تکرار جرم موضوع بندهای ماده 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر، باید به قانون خاص عمل نمود و از رجوع به عمومات باید خودداری کرد چرا که در موارد مشابه رجوع به عمومات با وجود قانون خاص جائز نمی باشد،

اما در موارد غیر مشابه که شرایط مقررات تکرار جرم موضوع مواد 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر فراهم نیست ولی شرایط ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم می باشد باید به عمومات رجوع کرد چرا که قانون خاص در این مورد ساکت می باشد و بیانی ندارد.

بنابراین با توجه به مطالب مذکور باید گفت که گاهی از اوقات جرم ارتکابی (از جرائم مواد مخدر) از نوع حدی می باشد که مشمول مجازات اعدام می باشد (مثل قاچاق مسلحانه مواد مخدر) که در این خصوص مورد سوال، سالبه به انتفاء موضوع می باشد چرا که تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی مشمول جرائم تعزیری است و شامل جرائم حدی نمی باشد. ولی گاهی از اوقات جرم ارتکابی (از جرائم مواد مخدر) از نوع حدی نمی باشد که در این صورت با توجه به اینکه ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر در خصوص چگونگی و شرایط تکرار جرم ساکت می باشد و هیچ بیانی هم ندارد، بنابراین باید به عمومات مراجعه کرد و در موردی که شرایط اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم می باشد و ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر نیز هیچگونه بیانی در خصوص تکرار جرم ندارد، ماده 137 قانون مجازات اسلامی جاری میگردد. چرا که،

وقتی قانونگذار در مقام بیان بوده و با ملاحظه اینکه قانون مذکور ( قانون مبارزه با مواد مخدر) قانون خاصی می باشد و در بعضی از مواد (مثل ماده 6 و 9) مقرراتی را در خصوص تکرار جرم بیان نموده اما در ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر، هیچگونه بیانی در خصوص چگونگی اعمال تکرار جرم بیان ننموده است بلکه فقط درمورد تبدیل مجازات اعدام به حبس تعزیری و جزای نقدی درجه 1 و تبدیل مجازات حبس ابد به حبس تعزیری و جزای نقدی درجه 2 با ملاحظه ی شرایطی که در بندهای الف و ب و پ و ت ماده مذکور ذکر نموده اشاره داشته است و هیچگونه صحبت و بیانی در خصوص تکرار جرم ندارد لذا در صورتی که شرایط اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم می باشد ماده مذکور در هنگام اعمال ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر، جاری می گردد.

همانطوری که ماده 134 قانون مجازات اسلامی در هنگام تعدد جرائم مواد مخدر طبق رای وحدت رویه 738 مورخه 30-10-1393 هیئت عمومی دیوان عالی کشور جاری می باشد چرا که قانونگذار در قانون مبارزه با مواد مخدر در خصوص تعدد جرم هیچگونه بیانی نسبت به موضوع مذکور ندارد و ساکت می باشد لذا باید به عمومات مراجعه کرد و ماده 134 قانون مجازات اسلامی در هنگام تعدد جرم در جرائم مواد مخدر جاری می باشد،

لذا به همین منوال در بحث جریان ماده 137 قانون مجازات اسلامی در هنگام اعمال ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر نیز باید سخن بگوئیم و هیچگونه فرقی میان دو موضوع مذکور نمی باشد،

لذا مقام قضایی می تواند با ملاحظه ماده 137 قانون مجازات اسلامی از تعیین حبس بالای 30 سال و بالای 25 سال تجاوز کند .

بنابراین، در فرض سوال با توجه به اینکه مجازات حمل و نگهداری 45 گرم هروئین مشمول بند 6 ماده 8 قانون مبارزه با مواد مخدر می باشد و با رعایت تبصره 1 بند 6 ماده 8 [قانون مبارزه با مواد مخدر]، مجازات قانونی وی حبس ابد می باشد و با ملاحظه ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر حبس ابد تبدیل به حبس تعزیری درجه 2 می شود ( بیش از 15 تا 25 سال) و با توجه به اینکه شرایط اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم می باشد طبق ماده مذکور تا یک و نیم برابر 25 سال نیزبه مجازات 25 سال اضافه خواهد شد چرا که طبق ماده 137 قانون مجازات اسلامی مرتکب به حداکثر مجازات تا یک و نیم برابر آن محکوم می شود.

نظریه ابرازی

مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در جرائم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر اعمال نخواهد شد چرا که قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاصی می باشد که مقررات ویژه و خاصی را در مورد نحوه ی اعمال تکرار جرم بیان نموده است و ماده 137 قانون مجازات اسلامی مربوط به تکرار جرم در سایر جرائم غیر از مواد مخدر می باشد چرا که عام موخر هیچ گاه ناسخ خاص مقدم نمی باشد و قانون مبارزه با مواد مخدر(خاص ) مقدم التصویب از حیث زمانی بر ماده 137 قانون مجازات اسلامی (عام) می باشد و با توجه به مفهوم مخالف مفاد رای وحدت رویه 738 مورخه 30-10-1393 هیئت عمومی دیوان عالی کشور چون در قانون مبارزه با مواد مخدر در مورد تکرار جرم بیانی وجود ندارد، باید به عمومات مراجعه کرد ولی در مورد تکرار جرم بیان وجود دارد و لذا نمیتوان به عمومات مراجعه کرد و باید به خود قانون خاص مراجعه کرد و نظریات متعدد مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه نیز موید این امر می باشد که قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاصی میباشد که در خصوص تکرار جرم مقررات خاصی را بیان کرده ولی در مورد تعدد جرم مطلبی بیان ننموده است لذا در این هنگام باید به عمومات مراجعه کرد.

و زمانی که تاریخ وقوع جرم قبل از لازم الاجرا شدن ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر یعنی 23-8-96 می باشد عدم اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی واضح تر می باشد چرا که طبق قاعده قبح عقاب بلابیان و آیه شریفه « ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا » شکی در عدم اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی وجود ندارد چرا که در زمان وقوع جرم و قبل از تصویب ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر، در مورد سوال ، مجازات مثلا اعدام یا حبس ابد بوده است و اگر جرم ارتکابی مشمول مجازات اعدام بوده باشد که جرم از نوع حدی محسوب می شده و بحث اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی سالبه به انتفاء موضوع بوده است

و اگر جرم ارتکابی مشمول مجازات حبس ابد بوده باشد که دیگر جایی برای اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی در حبس ابد وجود نداشته است و حالا که طبق ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر ( بعد از 23-8-96 ) اعدام و حبس ابد تبدیل به حبس تعزیری و جزای نقدی درجه 1 و 2 شده چگونه بواسطه ی قانون موخر از زمان وقوع جرم که مساعد به حال ایشان نیز نباشد مجازات مشدد گردد؟؟ زیرا طبق بند ب ماده 10 قانون مجازات اسلامی فقط در صورتی قانون موخر اجرا می شود که مساعد به حال ایشان باشد و در این فرض چگونه ما علاوه بر تبدیل حبس ابد به حبس تعزیری درجه یک و نیم برابر حداکثر حبس تعزیری درجه 2 تا یک و نیم برابر آن را اعمال نمائیم؟؟

آنچه که مساعد به حال محکوم می باشد تبدیل اعدام و یا حبس ابد به حبس تعزیری درجه 1 و 2 می باشد ولی اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی و تجاوز از حداکثر حبس درجه 1 و 2 مساعد به حال ایشان نمی باشد.

هم چنین طبق اصل تفسیر مضیق قوانین کیفری و اصل تفسیر به نفع متهم با توجه به اینکه ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر در خصوص تکرارجرم ساکت می باشد و در این خصوص ابهام و شک وجود دارد باید گفت که با رعایت اصول مذکور قائل به عدم جریان ماده 137 قانون مجازات اسلامی در هنگام تبدیل مجازات اعدام و یا حبس ابد طبق ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر میشویم. لذا در فرض سوال بالا فقط مجازات مربوط به نگهداری 45 گرم هروئین (حبس بیش از 15 تا 25 سال و جزای نقدی درجه2) تعیین می شود و ماده 137 قانون مجازات اسلامی اعمال نمی شود.

نظریه هیأت عالی

در مواردی که در ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر حکم خاصی در خصوص تکرار جرم وجود دارد، از جمله جرایم موضوع مواد 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر، تکلیف ، عمل به حکم مذکور می باشد؛ نتیجتاً در عناوین خاص که موضوع تکرار مفقود است، رجوع به عمومات قواعد تکرار موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی جایز و موجه خواهد بود.

سامانه نشست های قضایی