هدایت تحصیلی نام طرحی است که در سال 1390 به عنوان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تصویب شد و قرار بر این شد که کارشناسان امور تربیتی در مدرسه ها، دانش آموزان را برای انتخاب رشته دبیرستان مشاروه بدهند.
نتیجه اجرای عملی طرح مزبور آن شد که عده زیادی از دانش آموزان و خانواده های آنان شکایت دارند که مشاوران تحصیلی به جای هدایت تحصیلی فرزندانشان اقدام به اجبار آنان در انتخاب رشته خاص می نمایند.
مسعود شکوهی مدیر کل امور تربیتی و مشاوره وزرات آموزش و پرورش گفته بود که هیچ دانش آموزی اجبار برای هدایت تحصیلی نشده است اما امکان دارد برای نمونه، اولیت دانش آموزی رشته کشاورزی باشد که در منطقه مورد نظرش کشاوزی نباشد.
ناراضتی دانش آموزان و خانواده های آنان به حدی شدت گرفت که رئیس جمهور در گفتگوی تلویزیونی در سومین سال دولتش در کنار مسائل اقتصادی و برجام عنوان نمود: “من دستور دادم به وزیر که اجبار، حق ندارند بکنند؛ هدایت کنند بچه ها را”. همچنین سازمان سازمان بازرسی کل کشور هم مسئول بررسی آن شد.
به نظر می رسد، معیار هر چه که باشد؛ تا زمانی که جز چند رشته خاص نظیر پزشکی و مهندسی در بازار کار جاذبه چندانی نداشته باشد، دانش آموزان را نمی توان علاقمند به رشته های گوناگون کرد، بلکه باید نسبت به بهبود اشتغال وضعیت سایر رشته ها در بازار کار کشور گام های مهم عملی و مؤثری برداشت. انگیزه دانش آموزان را نسبت به آن افزایش داد تا خود بتوانند نسبت به انتخاب رشته ها اقدام نمایند. چه آن که، در فرض اجبار به انتخاب رشته ای خاص، دانش آموز بی علاقه در اثناء تحصیلات، یا ترک تحصیل می کند یا تغییر رشته می دهد یا چون با بی علاقمندی تحصیل را ادامه می دهد، در نهایت یک تحصیل کرده بی سواد بار می آید که هر یک از این موارد عوارض خاص خودش را دارد. شیوه اجبار نه تنها موجب حل یک مشکل نخواهد شد بلکه آن را مضاعف می نماید.
باید پذیرفت که جامعه نیازمند همه نوع مشاغل است اما علاقمندی شرط نهایی این انتخاب است. اگر نیاز به تربیت افرادی خاص در مشاغل معینی می شود باید از ابتدای شروع به تحصیل دانش آموزان، زمینه های این علاقمندی را در کتب درسی پیش بینی نمود، چرا که زمان آن که فردی را بتوان اجبار به تحصیل در رشته خاصی نمود، سپری شد.
