حکم اعلام بطلان ناظر به عقد فاسدی است که دادگاه کشف از واقع آن می نماید که جنبه اعلامی دارد اما نسبت به رأی داوری، باید حکم ابطال رأی داور صادر نمود که جنبه تأسیسی دارد.
چکیده: دادگاه تنها می تواند در صورت تحقق شرایط قانونی، حـکم به ابطال رأی داور بدهد. رأی دادگاه در این باره تأسیسی است. رأی به اعلام بطلان رأی داوری بی مورد است و اختصاص به رسیدگی به موضوعاتی مثل بطلان قراردادها دارد و ماهیت حکم تأسیسی ندارد. به تعبیر دیگر، دعوای اعلام بطلان ناظر به عقود فاسد است که حکم دادگاه در آن خصوص جنبه اعلامی دارد و با توجه به جنبه تأسیسی حکم دادگاه، در تعرض به رأی داور و این موضوع که رأی، حکم جانشین رأی دادگاه است فقط می‌توان ابطال یا بطلان آن را از محکمه درخواست نمود.»
شماره دادنامه: 854
تاریخ صدور: 1391/11/30
مرجع صدور: شعبه 181 دادگاه عمـومی تهران
رأی دادگاه بدوی
در خصوص دادخواست م.د. با وکالت الف به طرفیت 1ـ ن.ع. و 2ـ ج.ع. با وکالت م.ز. به خواسته‌ی صدور حکم بر بطلان رأی داوری مورخ 1/10/91 در خصوص قرارداد مورخ خرداد 90، نظر به اینکه خواهان و وکلای نامبرده به موجب دادخواست و سایر مندرجات پرونده اعلام نموده‌اند که،
در تاریخ خردادماه 90، قراردادی با عنوان قرارداد تجمیع و ساخت دو پلاک مابین خواهان و خوانده ردیف اول منعقد گردیده و در راستای اجرای قرارداد مبلغ یک میلیارد و نهصد و هیجده میلیون و پانصد هزار ریال در اعمال مفاد قرارداد مذکور به خوانده پرداخت گردیده ولیکن مبالغ پرداخت شده با ظرفیت کار صورت گرفته تناسبی نداشته، لذا موضوع جهت بررسی و تعیین مصادیق هزینه شدن مبالغ مذکور به داور ارجاع گردیده، داور رأی خود را در تاریخ 10/10/91 صادر نمود که رأی مذکور علاوه بر اینکه ناعادلانه و یک سویه نگاشته شده، واجد ایرادات عدیده و مغایر موازین حقوقی می‌باشد.
داور در ملک موضوع داوری مطابق قرارداد مشارکت شماره 82937 سهیم و شریک می‌باشد که خود ذی‌نفع می‌باشد. در رأی داوری به نظریه کارشناسی جهت تعیین موارد هزینه و مقدار آنها که لازم و ضروری بوده توجهی نشده، تأمین دلیل صورت دو برابر هزینه‌های صورت با رأی نشان می‌دهد.
دادگاه با ملاحظه رأی داوری و توضیحات وکلای اصحاب دعوی ادعای خواهان را در مجموع محـرز تشخیص، فلذا با استناد به مواد 476 و 482 و 489 [قانون آیین دادرسی مدنی] حکم بر اعلام بطلان رأی داوری مورخه 1/10/91 صادر می‌نماید.
رأی صادره حضوری ظرف مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظر در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.
رئیس شعبه 181 دادگاه عمومی حقوقی تهران
رأی دادگاه تجدیدنظر
شماره دادنامه: 9209970221500262
تاریخ صدور: 1392/03/13
مرجع صدور: شعبه 15 دادگاه تجدید نظر استان تهران
تجدیدنظرخواهـی آقایان ن.ع. و ج.ع. با وکالت آقای م.ز. بـه طرفیت آقای م.د. نسبت بـه دادنامه شماره 854 ـ 30/11/91 شعبه 181 دادگاه عمومی تهران کـه به مـوجب آن حکم به اعلام بطلان رأی داوری مورخ 1/10/91 موضوع قرارداد خرداد 90 صادر گردیده مآلاً وارد و رأی مستحق نقض می‌باشد.
وکیل تجدیدنظرخواهان‌ها اظهار داشته دادگاه در بعضی از موارد نیز که در دادخواست ذکر شده اثباتاً و نفیاً اظهار نظر نکرده است.
به نظر این دادگاه اعلام بطلان ناظر به عقود یا قراردادها می‌باشد نه رأی داور، زیرا رأی [داور] حکم جانشین رأی دادگاه می‌باشد و فقط می‌توان ابطال یا بطلان آن را از محکمه درخواست نمود که دادگاه صالح رسیدگی کننده، یا حکم به ابطال (بطلان) رأی داور صادر می‌نماید و یا دعوی ابطال رأی داوری را مردود اعلام می‌دارد اما اعلام بطلان ناظر به عقد فاسد می‌باشد که در حقیقت دادگاه با رأی خود کشف از واقع می‌نماید که اخبار به آن می‌دهد، نتیجتاً رأی داوری با حکم دادگاه باطل می‌گردد ولی در معامله باطل، حکم دادگاه اثر تأسیس ندارد،
بنابراین صدور رأی معترض‌عنه مغایر با قانون بـوده مستنـداً به مواد 358 و 2 قانون آیین‌دادرسی مدنی نقض و قرار رد دعوی اعلام بطلان رأی داوری را با استدلالی که گذشت صادر می‌نماید و در مواردی هم که دادگاه نفیاً و اثباتاً اظهار نظر ننموده، بنا به صریح مواد 7 و 349 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه تجدیدنظر مادامی‌که رأی صادر نشده و بدان اعتراض نگردیده مواجه با تکلیف نیست. این رأی قطعی است.
رئیس و مستشار شعبه 15 دادگاه تجدیدنظر استان تهران
بانک داده آرای قضایی پژوهشگاه قوه قضاییه
وصف تاسیسی یا کشفی قائل شدن برای کلمه ابطال و اعلان ابطال نوعی بازی با کلمات محسوب می گردد.
در هر حال باطل بودن یک قرارداد یا رای داور ناشی از مصداقیت آن رای یا قرارداد با مستندات قانونی خود است و با استناد به استعمال واژه اعلان که آقای عشقعلی انجام داده است، به بازی گرفتن روند دادرسی بنظر می رسد چرا که قاضی تجدیدنظر چنان غرق کشف خود در وصف کلمه اعلان بوده است که متوجه نشده، دعوی اصلی خواهان با موضوع ابطال می باشد و اساساً اگر تفاوتی بین اعلان بطلان با بطلان وجود دارد، رای بدوی می بایست در مرحله تجدیدنظر اصلاح گردد و یا پرونده به شعبه بدوی جهت رسیدگی مجدد اعاده گردد نه آنکه قرار رد دعوی خواهان دال بر اعلان بطلان صادر شود، حالیه آن که اساساً خواسته خواهان بدوا نیز ابطال بوده است و نه اعلان ابطال.