معافیت از خدمت سربازی به علت ترنسن بودگی

توضیح: در برخی منابع خبری آمده که یکی از کارشناسان به دلیل ترنس‌بودگی از خدمت سربازی معاف گردید لکن از ادامه اشتغال و تمدید پروانه کارشناسی تا زمان ارائه مدارک پزشکی لازم مبنی بر طی شدن دوره درمان بیماری و تایید سلامت و صحت خود منع شد. این امر بهانه ای شد تا مروری مختصر به تعریف ترس و وضعیت خدمت سربازی آنان داشته باشیم.

تعریف ترنسن

ترنس یا ترنسجندر به افرادی گفته می‌شود که هویت جنسیتی خود را با جنسیتی که از بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به آن‌ها نسبت داده شده است، مغایر می‌دانند؛ فردی که با اندام جنسی منتسب به زنانه متولد شده است، اما هویت جنسیتی خود را مردانه تعریف می‌کند، یا فردی که در بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او جنسیت مردانه اطلاق شده است اما خود را یک زن می‌داند.

ترنس ها می‌توانند خود را متعلق به هیچ یک از دو گروه زنان و مردان ندانند و هویت جنسیتی خود را غیردوگانه تعریف کنند.

قوانین خدمت سربازی ترنسن

 ترنس‌ها و همجنس‌گرایان، طبق «بخش پنجم آیین‌‌نامه سازمان نظام وظیفه عمومی ناجا» مشمول دریافت معافیت از خدمت سربازی می‌شوند.

بخش پنج این آیین‌نامه مربوط به بیماری‌های اعصاب و روان است، این افراد را در گروه افرادی که اختلالات روانی و شخصیتی بسیار شدیدی مانند سایکوزها، اختلالات خلقی مانند دوقطبی، اختلالات شخصیتی مثل سایکوپات‌ها، اختلالات وسواسی شدید، نقیصه‌های عقلانی و کندذهنی، اختلالات تکلمی و اعتیاد به مواد مخدر و… دارند، قرار می‌دهد.

در گذشته بند مشترکی در این بخش به ترنس‌ها و افراد همجنسن گرا اختصاص داده شده بود اما در آیین‌نامه جدید، مصوب ۱۳۹۳ هم‌جنس‌گرایان طبق بند ۷ با عنوان «کژخویی‌هایی که مغایر شئونات اجتماعی و نظامی است، از جمله انحرافات جنسی و هموسکشوالیتی» به صورت موقت شش ماه معاف می‌شوند و در صورت اثبات در مراکز درمانی نظام وظیفه می‌توانند معافیت دائم دریافت کنند. در این شش ماه شخص زیر نظر نیروهای متخصص مورد تشخیص و به اصطلاح ذکرشده درمان قرار می‌گیرد و در نهایت شورای پزشکی درباره وضعیت معافیت او تصمیم‌گیری خواهد کرد. اگر فرد به اصطلاح بهبود پیدا کند، معاف از رزم و در صورتی که به گفته آیین‌نامه، بیماری اثبات شود، طبق نظر نهایی شورای عالی پزشکی معاف دائم می‌شود.

در همین بخش طبق بند ۱۲، ترنس‌ها با عنوان «اختلال هویت جنسی TS» با ارائه گواهی پزشکی قانونی و تایید مراکز درمانی نظام وظیفه می‌توانند معافیت دائم از سربازی را دریافت کنند. اما ممکن است در آینده به دلیل داشتن کارت معافیت پزشکی (بخش اعصاب و روان) با مشکلات متعدد بالاخص در زمینه اشتغال روبه‌رو شوند.

طبق آخرین نسخه طبقه‌بندی بیماری‌های سازمان بهداشت جهانی ICD-11 ترنس‌بودگی از لیست بیماری‌ها و اختلالات روانی خارج شده است.

تلخیص مقاله «جامعه رنگین‌کمانی و خدمت سربازی؛ توهین و تحقیر در کمیسیون‌های پزشکی»، ایران وایر