[hoda]

یکی از انواع حق مالکیت و مهمترین آن‌ها مالکیت اشخاص نسبت به اراضی می باشد. زمین بعنوان یکی از اموال غیر منقول از ضروری‌ترین نیازهای انسان‌ها ‌در کلیه ادوار تاریخ بوده و به جهت اهمیت و وابستگی آن به مرزهای داخلی و اقتصاد یک کشور، واضعین قانون با تصویب قوانین در هر مقطع زمانی، دخالت دولت را به عناوین ضروریات اجتماعی، منافع عمومی، مصالح اجتماعی و اعمال حاکمیت نسبت به مالکیت اراضی افزایش داده و تلاش جهت سودمندی استفاده و بهره برداری از آن را در امر اقتصاد و سرمایه گذاری دارند که البته این قوانین همیشه به ضرر اشخاص نبوده بلکه ممکن است نتیجه آن به نفع عموم باشد.

 

 

انواع اراضی

اراضی ایران را از حیث مالکیت می توان به ۴ دسته زیر تقسیم بندی کرد:

1- اراضی دولتی: اراضی می باشند که اکثراً از طریق اجرای قوانینی که جنبه حاکمیتی دارند مانند قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری، قانون اراضی شهری، قانون زمین شهری، اصل ۴۹ قانون اساسی به طرق مصادره، موات و ملی اعلام کردن و اموال بلاصاحب تملک می شوند که واگذاری و انتقال آنها نیز تابع تشریفات قانونی خاص حاکم بر مرجع دولتی واگذار کننده از جمله اجرای طرح، اخذ مجوز برگزاری مزایده می باشد که معمولاً برابر قانون، ارزش اراضی دولتی توسط کارشناس دادگستری ارزیابی و قیمت گذاری می شود.

2- اراضی خصوصی: که در واقع دارای مالک خصوصی غیر دولتی می باشند از طرق قانونی مانند عقود (قرارداد بیع ، صلح و هبه) و ارث منتقل می شوند و انتقال آنها تابع تشریفات خاص انتقال اراضی دولتی نبوده و ابتدائاً توافق طرفین جهت تنظیم این انتقال حاکم می باشد. البته در این نوع اراضی ممکن است تعداد مالکین منحصر به یک فرد یا افراد متعدد باشد و در صورتی که مالکین متعدد دارای مالکیت برای کل زمین باشد، مقررات مربوط به اراضی مشاع بر اراضی حاکم خواهد بود و چنانچه یک نفر نسبت به زمین مالکیت داشته باشد، تابع مقررات مربوط به اراضی مفروز می باشد. مبلغ این اراضی با توافق بین فروشنده و خریدار تعیین و معمولاً به ارزش روز قرارداد انتقال محاسبه می شود.

3- اراضی موقوفه: برابر وقف‌نامه و از طریق شخصی بنام واقف (شخصی که زمین را در وقف قرار می دهد) به مالکیت وقف در می آید و برابر قواعد فقهی و قانون، عین زمین وقف قابل انتقال نبوده و صرفاً توسط متولی موقوفه (در صورت وجود) یا اداره اوقاف (در صورت عدم وجود متولی برای موقوفه یا بعنوان ناظر بر موقوفات کشور) منافع آن به اجاره موقت واگذار می شود که معمولاً هم مدت اجاره این گونه اراضی بلند مدت بوده یا بعد از انقضا مدت تمدید می شوند.

در صورتی که شخصی با مجوز قانونی اقدام به احداث بنا بر روی اراضی موقوفه نماید و موقوفه برای اراضی مذکور دارای سند مالکیت باشد، می تواند نسبت به اعیانی احداث شده سند مالکیت از اداره ثبت اخذ نماید لیکن این سند صرفاً برای اعیانی صادر خواهد شد نه عرصه.

لازم به ذکر است که، برابر قانون در موارد استثنایی مانند خرابی موقوفه یا بیم خطر بالا اراضی موقوفه، برابر تشریفات قانونی قابل انتقال می باشد.

4- اراضی عمومی: اراضی نوع دیگری نیز دارد که مالک خاص ندارند که مشترکات عمومی و مباحات نامیده می شوند.

مشترکات عمومی نوعی از اموال دولتی محسوب شده که اختصاص به مصالح عمومی داده شده و دولت فقط اداره کننده آن است مانند پل‌ها، موزه‌ها و معابر عمومی.

مباحات از جمله اموالی هستند که ملک اشخاص نبوده و برابر قانون توسط افراد قابل تملک است که حیازت (تصرف و وضع ید) نوعی از تملک مباحات می باشد مانند اراضی موات (فاقد مالک خاص و عدم کشت و زرع در آن) که با عمران و با شرایط قانونی قابل تملک می باشد.

موسسه حقوقی بیان امروز

[کیانوش جاودانی]

با سلام

بابت تهیه و انتشار مطالب مفید و کاربردی شما بسیار سپاسگزارم.

[tsabt]

بسیار جامع و کامل توضیح دادید.

ممنون

خرید و فروش پروانه بهره برداری

[نویسنده]

نوشته‌ها