[مدیر]

تعریف خواسته مالی و غیرمالی ، نحوه تشخیص آن ها از یکدیگر و انواع هر یک

تمییز و تشخیص خواسته مالی از خواسته غیرمالی که از جهت میزان هزینه دادرسی واجد اهمیت است، همواره یکی از موضوعات مهم آیین دادرسی مدنی را تشکیل می‌دهد که در پاره‌ای موارد تفکیک فوق به سهولت میسر نیست. بنابراین نیاز است تا به تعریف هر یک از دو خواسته، چگونگی تمیز آن‌ها از یکدیگر و مصادیق خواسته‌های مالی و غیرمالی پرداخته شود که تماماً در این تایپک مورد بحث قرار خواهندگرفت. انتظار می‌رود اعضای انجمن آموزش‌های مرتبط و دیدگاه‌های خود در این خصوص را در همین تابپک مطرح نمایند.

[مدیر]

آیا دعاوی تنظیم وصیت نامه، هبه نامه، الزام به تنظیم سند رسمی، استرداد لاشه چک و اوراق بهادار مالی است یا غیرمالی؟

صورت‌جلسه نشست قضایی مورخ ۱۳۷۹/۱۲/۰۶ قضات استان قم

کد نشست ۱۳۹۷-۵۴۹۹

موضوع: ماهیت دعاوی راجع به تنظیم وصیت نامه، هبه نامه، الزام به تنظیم سند، استرداد لاشه چک و اوراق بهادار

نظر اکثریت

اگرچه تعریف قانونی درباره ملاک تشخیص دعاوی مالی و غیرمالی وجود ندارد ولی از راه تنقیح مناط قطعی نمونه های مذکور در بند (3) ماده 16 قانون آیین دادرسی مـدنی الحـاقی مصوب 1334 که تقـویم خواسـته را در حقـوق غیرمـالی مثـل تولیـت، نسـب و وصـایت امکان‌پذیر ساخته است معلوم می شود که هر دعوایی کـه هـدف مـدعی آن اولاً و بالـذات مطالبه مال باشد آن دعوا مالی است در غیر این صورت دعوا، غیرمالی محسوب مـی شـود.

 اختلاف نظر قدیمی محاکم به این نکته برمی گردد که آیا در دعوای مالی باید خواسته فقـط مال باشد یا اعم است از مـال و امـور مـالی؟ حکـم اصـراری شـماره 3547-1341/11/30 هیأت عمومی دیوانعالی کشور که تعهد به حضور در دفتـر اسـناد رسـمی و تبـدیل سـند عادی بیع به سند رسمی را دعوای مالی توصیف نموده، مؤید ایـن نظـر اسـت کـه دعـاوی راجع به تنظیم سند، استرداد چک و سایر اوراق بهـادار و همچنـین تنظـیم وصـیت‌نامـه و هبه‌نامه، از دعاوی مالی است.

نظر اقلیت

از بند (6) ماده 13 قانون آیین دادرسی مدنی سابق و بند (2) همان ماده اسـتفاده مـی شـود کـه دعاوی راجع به اشیایی که بهای معین نداشته ولی دارای نـوعی از اعتبـار و متعلّـق اغـراض و مقاصد مدعی است، از دعاوی غیرمالی محسوب می شود. اثر دعاوی تنظیم سند،رسـمیت دادن به مالکیت مدعی است نه تثبیت آن. چک و اوراق بهادار فی نفسه بهای معین ندارنـد. بنـابراین، دعوای راجع به آنها غیرمالی است.

نظر هیئت عالی

اگر خواسته، مطالبه مـال یـا هـدف اصـلی از طـرح دعـوا، رسیدن به مالی باشد، دعوای مالی والّا غیرمالی است. نمونه بارز دعوای غیرمالی نصب قیم و اصلاح شناسنامه است. بنابراین، هرگـاه خواسـته خواهـان، مطالبـه وجـه مـال معینی باشد و یا از طرح دعوا، مالی نصیب خواهـان شـود، دعـوای مـالی اسـت. ولـی در دعوای غیرمالی، مال یا وجهی مورد مطالبه نبوده و خواسته به هر صورت قابـل تقـویم بـه پول نیست. به این ترتیب تنفیذ وصیت نامه و هبه نامه و الزام به تنظـیم سـند رسـمی، مـالی است.

نقل از سامانه نشست‌های قضایی مرکز آموزش قوه قضاییه

[نویسنده]

نوشته‌ها